تلویزیونها برای ارائه کیفیت تصویر عالی از انواع و اقسام تکنولوژیها استفاده میکنند. در واقع هر تلویزیون مجموعهای از تکنولوژیها و قابلیتها را دارد که باعث شده یک سری ویژگیهای منحصربفرد خود را داشته باشد. نوع صفحه نمایش تلویزیونها تأثیر فراوانی بر کیفیت تصویر آنها دارد. مثلاً تلویزیونهایی با نوع نمایشگر OLED کیفیت بسیار بالاتری نسبت به سایر تلویزیونها دارند. تلویزیونهای LED نیز بسته به فناوریهای به کار رفته دارای کیفیت تصویر متفاوتی هستند. برخی بسیار باکیفیت و برخی دیگر بیکیفیت و نامناسب. یکی از بخشهای تأثیرگذار در کیفیت تلویزیون نوع پنل است. ما در این مقاله به مقایسه پنل IPS با VA میپردازیم و شما را با تفاوتهای این دو پنل رایج در تلویزیونها بیشتر آشنا میکنیم.
در حال حاضر در نمایشگرهای LCD سه نوع تکنولوژی پنل وجود دارد: TN ، IPS و VA. هر کدام از این پنلها ویژگی و مشخصات مختص خود را دارند که در پنلهای دیگر وجود ندارد. استفاده از این نوع پنلها با افزایش یا کاهش برخی از ویژگیهای تصویری در تلویزیون همراه خواهد بود. با ادامهی مطلب همراه باشید تا به مقایسه پنل IPS و VA بپردازیم و تفاوتهای اساسی در این نوع پنلها را برایتان روشن سازیم.
پنل TN چیست؟
پنل TN مخفف Twisted Nematic است. TN قدیمیترین تکنولوژی پنل در LCD میباشد. در اغلب نمایشگرها به خصوص مانیتورهای کامپیوتر از آن استفاده میشد و البته الان کمتر از قبل شاهد استفاده از آن در نمایشگرها هستیم. در نمایشگر تلویزیونهای LCD از کریستال مایع بهره گرفته میشود. پنل TN این امکان را فراهم میکند که کریستال مایع در نمایشگر توسط ولتاژ کنترل شود. اساساً از TN برای تغییر ترازبندی کریستال مایع هنگام انتقال ولتاژ استفاده میشود.
پنلهای TN پس از پنلهای CRT وارد بازار نمایشگرها شدند و برخی ویژگی آنها نسبت به CRT با تفاوتهایی مثبت و منفی همراه بود. نمایشگرهایی که از TN استفاده میکنند دارای وزن و ضخامت صفحهی کمی هستند. مصرف برق آنها کمتر بوده و تأخیر در ورودی مناسبی دارند. همچنین قیمت آنها فوق العاده بوده و کیفیت مناسبی دارند. البته این نوع پنل دارای ویژگیهای منفی زیادی نیز میباشد. زاویه دید در این نوع تکنولوژی پنل بسیار محدود است. همچنین نسبت به CRT که قبل از TN محبوب بودند دارای تأخیر در ورودی کمتر، نور پس زمینه محدود، عملکرد بازتاب نور بسیار ضعیف و ایجاد تاری در حرکت سریع هستند.
این نوع از پنلها همچنین توانایی خوبی در نمایش طیف رنگی گسترده ندارند. به همین دلایل اغلب استفاده از این نوع پنل در تلویزیون اصلاً رایج نیست چراکه ویژگیهای مناسب زیادی برای نمایش تصاویر نداشته و کیفیت تصویر آن برای تلویزیون تعریفی نخواهد داشت. نوع پنل TN با تأخیر در ورودی بالا برای گیمینگ در بسیاری از مانیتورها استفاده شده و محبوبیتی عالی دارد. اما در تلویزیون بازخورد مناسبی ندارد به همین خاطر ما بیشتر از این در مورد آن توضیح نخواهیم داد.
پنل IPS چیست؟
از پنلهای رایج در نمایشگرهای LCD با نام پنل IPS شناخته میشود که مخفف In-Plane Switching است. در این نوع پنل نیز از ولتاژ برای کنترل کریستال مایع درون پنل استفاده میشود. اما تفاوت اساسی آن در نوع پیکربندی کریستالها هنگام اعمال ولتاژ است. هنگامی که ولتاژ اعمال میشود کریستالهای مایع موازی با صفحه مرتب میشود. برای درک بهتر نحوهی کار کریستالهای مایع در پنل IPS نوع قرارگیری کریستالهای مایع را در عکس زیر برایتان قرار میدهیم.
در حالت بدون ولتاژ کریستالهای مایع موازی با صفحه هستند. با انتقال ولتاژ جهت قرارگیری آنها تغییر میکند. نوع قرارگیری کریستالهای مایع در پنل IPS تأثیراتی کلی بر کیفیت و برخی ویژگیهای صفحه نمایش میگذارد. مثلاً این نوع قرارگیری باعث شده فضای بیشتری از پنل اشغال شود و جا برای قرارگیری تعداد زیادی کریستال مایع وجود نداشته باشد. در نتیجه نسبت کنتراست و روشنایی در پنل IPS کاهش مییابد. اما یکی از مثبتترین ویژگیها که در این نوع پنل وجود دارد زاویه دید گستردهای است که برای صفحه نمایش تلویزیون فراهم میکند.
پنلهای IPS دارای زاویه دیدی عالی هستند. این نوع پنل همچنین قادر به ایجاد یکنواختی مناسب در زاویههای مختلف خواهد بود. در حال حاضر اصلیترین مصرف کننده پنل IPS شرکت ال جی است. این برند از پنل IPS در تلویزیونهای خود استفاده کرده و با اعمال برخی تکنولوژیهای جدید توانسته معایب موجود در این نوع پنل را تا حد زیادی کاهش دهد. این نوع پنل همچنین تفاوتهایی اساسی با پنل VA دارد که در بخش مقایسه پنل IPS با VA به تفاوتهای این دو خواهیم پرداخت.
پنل VA چیست؟
آخرین نوع پنل مورد استفاده در تلویزیونهای LED پنل VA نام دارد که مخفف Vertical Alignment است. در این نوع پنل کریستالهای مایع پیکربندی متفاوتی دارند. هنگامی که ولتاژ در پنل VA خاموش است کریستالهای مایع به صورت عمودی بر روی صفحه قرار میگیرند. با انتقال ولتاژ جهت کریستالهای مایع تا 90 درجه تغییر میکند و به صورت کاملاً موازی با صفحه تغییر میکند. هنگامی که ولتاژ خاموش باشد سطح مشکی کامل ایجاد شده و با انتقال ولتاژ قادر به انتقال کامل نور و ایجاد رنگ سفید واقعی میشود. حالت قرارگیری کریستالهای مایع در عکس زیر قابل مشاهده است.
با وجود نسبت رنگ مشکی به سفید در پنل VA میتوان گفت نسبت کنتراست در بهترین حالت ایجاد میشود. یعنی نسبت کنتراست تلویزیونهایی که از پنل VA استفاده میکنند فوق العاده خواهد بود. همچنین پنل VA دامنه دینامیکی بالا (HDR) را دارند که به نمایش رنگهایی واقعی و زیبا در تلویزیون کمک میکند. این نوع پنل اوج روشنایی بسیار مناسبی دارد. نکتهی منفی در رابطه با این پنل زاویه دید ضعیف آن است. در واقع تلویزیونهایی که از پنل VA استفاده میکنند زاویه دید بسیار محدود و نامناسبی خواهند داشت.
در حال حاضر که برندهایی همچون سامسونگ و سونی بزرگترین تولید کنندههای تلویزیونهایی با پنل VAهستند. باید بگوییم این برندها بهترین تکنولوژیهای تصویر را به کار گرفتهاند تا کیفیت تصویری عالی در تلویزیونهایی با پنل VA داشته باشید. همچنین برخی ویژگیها را در مدلهای بالارده برای گسترش زاویه دید استفاده کردهاند هرچند هنوز زاویه دید در پنل VA در حد ایدهآل نیست.
مقایسه پنل IPS با VA
اصلیترین تفاوت میان پنل IPS با VA در نوع پیکربندی آنها است. همانطور که در بالا مشاهده کردیم نوع قرارگیری کریستالهای مایع در این دو نوع پنل کاملاً با هم متفاوت است. به همین دلیل شاهد برخی تفاوتهای بارز میان این دو نوع خواهیم بود. همانطور که در عکس بالا مشخص است نحوهی قرارگیری کریستالهای مایع در پنل IPS با VA متفاوت است و تولید رنگ در این دو نوع پنل منحصربفرد و متفاوت از هم خواهد بود. همچنین نوع قرارگیری متفاوت در کریستال مایع تلویزیون باعث ایجاد برخی ویژگیهای مثبت و منفی شده است که در ادامه هر کدام از این ویژگیها را در مقایسه پنل IPS با VA توضیح میدهیم.
نسبت کنتراست
نسبت کنتراست یکی از مهمترین شاخصهای کیفیت تصویر در تلویزیون است. کنتراست یک تلویزیون بر توانایی آن در نمایش رنگ مشکی و رنگ سفید به طور همزمان در یک تصویر اشاره دارد. تأثیر بسزای این قابلیت در نمایش رنگهای تصویر خواهد بود. به بیان ساده یک تلویزیون با نسبت کنتراست عالی قادر به نمایش واقعیترین حالت رنگهای مشکی و سفید میشود. البته رنگهای سفید به دلیل نور پس زمینه همیشه واقعی به نظر میرسند پس اصلیترین بخش در کنتراست تلویزیون مربوط به نمایش رنگهای مشکی است.
تصور کنید در یک محیط کم نور در حال تماشای فیلمی با صحنههای تاریک هستید. اگر تلویزیون شما دارای پنل VA باشد رنگهای مشکی در صحنههای تاریک به خوبی نمایش داده میشوند و قادر به دیدن جزئیاتی بیشتری از تصویر خواهید بود. در حالی که نسبت کنتراست در تمام تلویزیونهایی که از پنل IPS استفاده میکنند کمتر از VA است. بنابراین هنگام تماشای صحنههای تاریک فیلم در محیطهای کم نور متوجه میشوید رنگهای مشکی زیاد واقعی به نظر نمیرسند و اغلب به سمت رنگ خاکستری متمایل میشوند.
پس در مقایسه پنل IPS با VA نسبت کنتراست پنل VA بسیار قویتر از پنل IPS خواهد بود. البته دقت داشته باشید نسبت کنتراست در محیطهای روشن زیاد به چشم نمیآید و اغلب در محیطهای کم نور و تاریک قابل مشاهده است. پس اگر به دیدن فیلم در محیطهای تاریک علاقه دارید خرید یک تلویزیون با پنل VA برایتان مناسبتر خواهد بود.
زاویه دید
زاویه دید تلویزیون به قدرت و توانایی تلویزیون برای حفظ کیفیت تصویر در زاویههای مختلف گفته میشود. اصولا زاویه دید تلویزیونها در رو به رو بسیار مناسب است اما وقتی دردسر ساز میشود که از زاویههای اطراف به تلویزیون نگاه کنید. اگر تلویزیون شما از زاویه دید مناسبی برخوردار نباشد هنگام تماشای تلویزیون از زاویههای اطراف شاهد افت کیفیت تصویر خواهید بود. یعنی تصاویر به خوبی زمانی که از رو به رو به نمایشگر نگاه میکنید نمایش داده نمیشوند و اغلب رنگ و روشنایی آنها تغییر میکند. اطلاعات بیشتر از زاویه دید را میتوانید در مطلب “زاویه دید چیست و چه تأثیری بر کیفیت تصاویر دارد؟” بخوانید.
همانطور که گفتیم پنل IPS به دلیل نوع پیکربندی کریستالهای مایع زاویه دید فوق العادهای ایجاد میکند. به همین دلیل تلویزیونهایی که دارای پنل IPS هستند زاویه دید بسیار عالی و مناسبی خواهند داشت. در عوض نحوهی قرار گیری کریستالهای مایع در تلویزیونهایی با پنل VA باعث شده تا این پنل زاویه دید مناسبی نداشته باشد. به همین دلیل اغلب تلویزیونهایی که دارای پنل VA هستند زاویه دیدی ضعیف دارند. البته سونی و سامسونگ در تلویزیونهای پیشرفته خود از برخی فناوریهای تصویر جهت افزایش زاویه دید استفاده میکنند اما هنوز زاویه دید آنها به خوبی تلویزیونهایی با پنل IPS نیست.
اکثر تلویزیونهای VA در زاویههای اطراف با افت کیفیت تصویر همراه هستند. پس در مقایسه پنل IPS با VA میتوان به طور قطعی پنل IPS را برای زاویه دید عالی برنده اعلام کرد. اگر تلویزیون خود را در محیطی با چیدمان مبل گسترده قرار میدهید و از زاویههای اطراف به تماشای تلویزیون مینشینید، تلویزیونهایی با پنل IPS برایتان مناسبتر خواهند بود.
یکنواختی مشکی
یکنواختی مشکی یکی از معیارهای مهم برای سنجش کیفیت تصویر یک تلویزیون است. یکنواختی مشکی زمانی مشخص میشود که شما در حال تماشای یک صحنهی تاریک به همراه یک بخش روشن در تصویر به طور همزمان باشید. یکنواختی مشکی به ما میگوید که تلویزیون تا چه حد قادر به حفظ رنگ واقعی مشکی در کنار یک بخش روشن خواهد بود. هرچه یکنواختی مشکی یک تلویزیون بهتر باشد به معنی توانایی آن در حفظ رنگ مشکی در کنار بخش روشن تصویر است. اگر یکنواختی مشکی یک تلویزیون نامناسب باشد رنگهای مشکی که در اطراف بخش روشن تصویر قرار دارند به سمت خاکستری و آبی متمایل میشوند و رنگ واقعی خود را از دست میدهند.
برای درک بهتر دو عکس زیر در را در نظر بگیرید که صفحهی تلویزیون کاملاً مشکی بوده و یک شیء روشن در تلویزیون نمایش داده میشود. در حالت ایدهآل باید بخش مرکزی روشنایی کافی را داشته باشد و اطراف آن بدون ذرهای تغییر رنگ مشکی مطلق را نمایش دهد. در حالی که تلویزیونی با یکنواختی مشکی نامناسب در اطراف صلیب موجود در عکس سمت راست هالهای از نور را ایجاد کرده که با تغییر رنگ در ماهیت اصلی رنگ مشکی همراه بوده است.
اگر بخواهیم واقع بین باشیم هیچ تلویزیون LED از یکنواختی مشکی ایدهآل برخوردار نیست و تنها تلویزیونهای OLED هستند که یکنواختی مشکی بینهایت دارند. همچنین یکنواختی مشکی همچون زاویه دید و نسبت کنتراست یک ویژگی نسبی نیست که بتوانیم آن را منحصر به فرد یک نوع پنل بدانیم. به بیان ساده یکنواختی مشکی به طور کامل به نوع تکنولوژی پنل مربوط نیست و لزوماً تمام تلویزیونهای ساخته شده از یک نوع پنل دارای یکنواختی مشکی عالی یکسانی نخواهند بود.
اما به طور کلی یکنواختی مشکی در تلویزیونهایی که از پنل VA استفاده کردهاند بهتر از تلویزیونهای IPS بوده است. هرچند تفاوت یکنواختی مشکی در مقایسه پنل IPS با VA آنقدرها هم قابل توجه نیست اما در این بخش باید بگوییم به دلیل نسبت کنتراست بالاتر پنل VA از یکنواختی مشکی بهتری برخوردار خواهد بود. البته یکنواختی مشکی با استفاده از فناوری نوردهی موضعی قابل اصلاح بوده و برخی از تلویزیونهای IPS با استفاده از این فناوری یکنواختی مشکی بسیار مناسبی دارند. پس مدل تلویزیون تأثیر زیادی بر میزان یکنواختی مشکی خواهد داشت.
پنل IPS بهتر است یا VA؟
در مجموع با مقایسه تکنولوژی پنل IPS با VA به این نتیجه میرسیم که بهتر بودن یک پنل کاملاً به توقع و خواستهی شما از تلویزیون بستگی دارد. یعنی هر دو نوع پنل مزایا و معایب مخصوص خود را دارند و اینکه کدام معایب و مزایا برای شما بیشتر مهم است تعیین کنندهی انتخاب نوع پنل خواهد بود.
تلویزیونهایی که از پنل IPS استفاده کردهاند زاویه دید فوق العادهای دارند. اما این تلویزیونها نسبت کنتراست خوبی نخواهند داشت و ممکن است یکنواختی مشکی مناسبی را نداشته باشند. در عوض تلویزیونهایی با پنل VA نسبت کنتراست و یکنواختی مشکی بهتری خواهند داشت. در حالی که زاویه دید آنها اصلاً مناسب نبوده و زاویه دید محدودی دارند.
همچنین قیمت گذاری تلویزیونهایی که از پنل IPS یا VA استفاده میکنند بستگی به مدل آنها دارد. برخی مدلها قیمت بالا و برخی مدلها قیمت پایینتری خواهند داشت. پس از لحاظ قیمت نمیتوان این دو نوع پنل را مقایسه کرد. حالا کاملاً به شما بستگی دارد؛ تلویزیونی با کنتراست بالا و زاویه دید نامناسب میخواهید؟ یا تلویزیونی با زاویه دید عالی و نسبت کنتراست ضعیف؟
البته باید بگوییم هیچ تلویزیونی را نمیتوان یافت که بیعیب باشد. حتی تلویزیونهای OLED که مدعی بهترین کیفیت تصویر هستند ممکن است با احتمال پیکسل سوختگی همراه باشند. به همین خاطر اولویتهای خریداران است که یک تلویزیون را بر مدلی دیگر برتری میبخشد.
در ادامه چند مدل فوق العاده با پنلهای IPS و VA از سونی، ال جی و سامسونگ را به شما معرفی میکنیم تا با ویژگیهای مثبت آنها که زاویه دید و کنتراست ضعیف را کم اهمیتتر میسازد آشنا شوید.
تلویزیون سونی X9500H
پس از مدلهای OLED تلویزیون X9500H بهترین تلویزیون سونی در سال 2020 میباشد. این تلویزیون امکانات بینظیری دارد که باعث قرارگیری آن در لیست بهترین تلویزیونها شده است. کیفیت تصویر تلویزیون 4K بوده و از پنل VA استفاده کرده که باعث ایجاد یک کیفیت تصویر عالی برای نمایش تصاویر میشود. پنل VA در این تلویزیون با ایجاد نسبت کنتراست فوق العاده همراه بوده است. اوج روشنایی این تلویزیون در محتوای SDR و HDR بینظیر بوده و روشنایی بسیار مناسبی خواهد داشت.
از فناوری نوردهی موضعی پشتیبانی شده تا نور پس زمینه به بهترین روش تنظیم شود. یکنواختی خاکستری تلویزیون مناسب بوده و یکنواختی مشکی بینظیری ارائه میدهد. به همین دلیل رنگهای مشکی در واقعیترین حالت به نمایش گذاشته میشوند. بازتاب نور تلویزیون X9500H بسیار عالی بوده و شاهد کمترین میزان بازتاب نور در صفحه نمایش خواهید بود. زاویه دید تلویزیون نیز متوسط است. به طور کلی زاویه دید این تلویزیون نسبت به سایر تلویزیونها با پنل VA گستردهتر بوده و علت آن استفاده از فناوری X-WIDE ANGLE توسط سونی در این تلویزیون است.
زمان پاسخگویی این تلویزیون عالی است و میزان تاری تصویر در صحنههای سریع فوق العاده کم و ناچیز خواهد بود. نرخ نوسازی تلویزیون 120 هرتز بوده و کمترین میزان تأخیر در ورودی هنگام اتصال به کنسولهای بازی و سایر دستگاههای خارجی اتفاق میافتد. همانطور که مشخص است این تلویزیون یک مدل فوق العاده است که زاویه دید متوسط آن در مقابل سایر ویژگیهای مثبت آن اصلاً به چشم نمیآید.
تلویزیون ال جی NANO90
تلویزیون NANO90 از سری نانوسل 2020 ال جی است که امکانات و ویژگیهای مثبت زیادی دارد. این تلویزیون زیبا دارای کیفیت تصویر 4K بوده و از پنل IPS در صفحه نمایش استفاده کرده است. این تلویزیون همچون سایر تلویزیونهایی که از پنل IPS استفاده میکنند دارای زاویه دید بسیار مناسبی میباشد. زاویه دید مناسب تلویزیون باعث شده تا بتوانید با خیال راحت از زاویههای اطراف تلویزیون به دیدن فیلم مورد علاقه خود بپردازید.
نسبت کنتراست تلویزیون تا حدی ضعیف است اما در حدی نیست که آزار دهنده باشد. تلویزیون NANO90 همچنین از فناوری نوردهی موضعی پشتیبانی میکند اما عملکرد آن متوسط خواهد بود. به همین دلیل اوج روشنایی آن در محتوای SDR و HDR در حد مطلوب نخواهد بود. یکنواختی مشکی در این تلویزیون کمی نامناسب است و رنگهای مشکی به خوبی نمایش داده نمیشوند. بازتاب نور صفحه نمایش عملکردی فوق العاده خواهد داشت و کمترین بازتاب نور در آن اتفاق میافتد. این تلویزیون برای استفاده در محیطهای روشن گزینهای بسیار عالی خواهد بود.
همچنین طیف رنگی قابل پشتیبانی توسط صفحه نمایش بسیار گسترده و مناسب خواهد بود. از دیگر ویژگیهای مثبت در تلویزیون NANO90 زمان پاسخگویی بسیار عالی میباشد. این تلویزیون دارای نرخ نوسازی 120 هرتز بوده و تأخیر در ورودی آن فوق العاده ناچیز است. تلویزیون ال جی NANO90 از HDMI 2.1 و ویژگیهای پیشرفته بازی پشتیبانی میکند و با وجود زاویه دید مناسب از بهترین تلویزیونها برای بازیهای ویدیویی خواهد بود.
تلویزیون سامسونگ Q70T
سامسونگ در سری تلویزیونهای QLED خود از پنل VA استفاده میکند. یکی از بهترین تلویزیونهای کیولد سامسونگ در سال 2020 با نام تلویزیون Q70T شناخته میشود. این تلویزیون زیبا دارای امکانات بینظیری است که باعث شده در لیست پرفروشترین تلویزیونهای سامسونگ قرار گیرد. استفاده از پنل VA به همراه کیفیت 4K باعث افزایش کیفیت در تصاویر شده است. نسبت کنتراست در این تلویزیون فوق العاده است و بهترین میزان کنتراست را به نمایش میگذارد.
تلویزیون Q70T اوج روشنایی فوق العادهای برای نمایش محتوای SDR دارد. همچنین اوج روشنایی آن در محتوای HDR نیز بسیار مناسب میباشد. حتی با وجود اینکه از فناوری نوردهی موضعی پشتیبانی نمیشود اما یکنواختی مشکی آن قابل ستایش است. رنگهای مشکی در بهترین حالت به نمایش گذاشته میشوند و شما شاهد ذرهای تغییر رنگ در آنها نخواهید بود. بازتاب نور تلویزیون در حد مناسب عمل میکند و از اذیت شدن بیننده هنگام بازتاب نور در صفحه نمایش جلوگیری میکند.
همانطور که در مقایسه پنل IPS با VA اشاره کردیم تلویزیونهایی با پنل VA از زاویه دید محدودی برخوردار هستند. Q70T نیز از این قاعده مستثنی نبوده و زاویه دید آن بسیار نامناسب است. البته با وجود کیفیت تصویر عالی مسئله زاویه دید زیاد به چشم نمیآید. زمان پاسخگویی تلویزیون مناسب است و سوسو زدن تصاویر بسیار کم اتفاق میافتد. نرخ نوسازی برابر با 120 هرتز است و تأخیر در ورودی تلویزیون فوق العاده کم و ناچیز است. به این ترتیب میتوان Q70T را نیز برای بازیهای ویدیویی استفاده کرد. البته اگر فقط در زاویهی رو به رو از آن برای بازی استفاده کنید؛ چراکه در اطراف دچار افت کیفیت خواهد بود که ممکن است زیاد از نظر گیمرها جالب نباشد.